Duizendpoot bij afscheid | Klik hier om kennis te maken
OP VOORSPRAAK | BIJ AFSCHEID
Wat te doen bij overlijden? Het is een vraag die mij in het werk voor Natuurbegraafplaats Friesland regelmatig gesteld wordt. Daar is niet één antwoord op. Wat ik wel kan doen, is aanbieden mee te denken en helpen voorbereiden. Daarom heb ik de onderneming ‘Op voorspraak’ in het leven geroepen.
Een natuurbegraafplaats positioneert zich onderscheidend op het vlak van visie en duurzaamheid. In mijn optiek past het begeleiden op onderdelen van een (milieu)bewust afscheid daar naadloos in. De keuze voor een grafperceel op een natuurbegraafplaats brengt vaak met zich mee dat over allerlei andere aspecten van een afscheid en het sterven zelf nagedacht wordt – juist omdat een overlijden in de meeste gevallen nog niet aan de orde is.
In de gesprekken die ik met mensen heb, zit regelmatig die ene gemene deler: een toekomstig afscheid moet vooral klein, sober en op details heel persoonlijk zijn. Dat is wat ik mensen wil bieden, een handreiking naar een ecologisch product, een fijne dienstverlener, een mooie locatie of passend gedicht, al dan niet in samenspraak met een uitvaartondernemer of register executeur.
Op voorspraak van mij.
WERKWIJZE
Ter voorbereiding op
Er is geen handleiding. Een eerste stap in hoe jouw afscheid van dit leven eruit gaat zien, is een gesprek over je wensen – en wat je absoluut niet wil dat er gebeurt ten aanzien van het stervensproces en na je overlijden. Keuzes die je vanuit inzicht en vertrouwen kunt maken.
Als je jezelf toestaat je gedachten over de dood de ruimte te geven, ontstaat acceptatie: minder angst en meer rust. Het is heel menselijk graag grip op de dingen te willen houden, dus als de tijd je gegeven is, maak er gebruik van. Daarnaast is het voor nabestaanden heel geruststellend deze handreikingen te hebben om jou bij te staan in je laatste levensfase. Het leven heeft een ritme en rust hoort daarbij. Rust betekent tijd voor reflectie op wat geweest is, maar ook op wat nog komen zal.
Begeleiding bij sterven
Omdat we het sterven in meer dan de helft van het aantal sterfgevallen aan zien komen, is er ruimte om afgewogen beslissingen te nemen. Zinnige vragen* om eens bij stil te staan, zijn:
- Heb je er vertrouwen in dat voldaan kan worden aan je behoefte aan veiligheid, respect en nabijheid?
- Zijn er onafgemaakte zaken in je leven?
- Wat is voor jou een goede dood?
- Welke rituelen wil je rondom je sterven?
- Wat wil je achterlaten?
* Vrij naar “Kaartjes van Betekenis (50 vragen die er toe doen)” van Bureau MORBidee.
Er is kwaliteit van leven en er is kwaliteit van sterven. Zowel de stervende als de naasten hebben begeleiding nodig in voorbereiding op het onvermijdelijke. Als je de dood onder ogen ziet, kan de kwaliteit van de resterende dagen erop vooruitgaan in die zin, dat die dagen draaien om berusting, aanvaarding en een innig contact met je naasten.
Na een overlijden
Als iemand overlijdt, weet dan dat er voor nabestaanden geen reden is om direct te handelen. Neem de tijd om te beseffen wat er gebeurd is en houd elkaar nog even vast.
Bel eerst mensen die je op de hoogte wilt stellen van het overlijden en daarna de huisarts om het natuurlijk overlijden vast te stellen. De huisarts stelt de overlijdensverklaring op die nodig is om het overlijden aan te geven bij de gemeente waar iemand overleden is. Dat is wat moet, er ‘hoort’ verder niets en nabestaanden kunnen heel veel zelf.
Als we elkaar al kennen, hebben we besproken wat de volgende stappen zijn. Zo niet, dan kom ik langs en bespreken we in alle rust hoe nu te handelen en wat te doen om een passend afscheid samen te stellen.
- Doen we de laatste verzorging zelf of bellen we een overledenenverzorger cq uitvaartondernemer?
- Vindt het opbaren thuis plaats of elders?
- Wordt er begraven of gecremeerd?
- Waar vindt de afscheidsceremonie plaats?
- Wie mogen wanneer afscheid nemen?
- Komt er een advertentie in de krant en zo ja, voor of na de uitvaart?
- Wie handelt de nalatenschap af?
Kosten
De kosten van een uitvaart hangen uiteraard samen met de keuzes die gemaakt worden. Ik ga uit van de kunst van het weglaten, waardoor een uitvaart gemiddeld op € 4.000 tot € 6.000 komt.
De kosten voor mijn diensten in deze zijn in twee delen op te splitsen.
- Als ik je help je wensen op te schrijven, je ideeën te bundelen, een kostenraming op te stellen en je help dit document te verspreiden onder diegenen die je er graag in betrekt, geldt hiervoor een uurtarief.
- Als ik je help je afscheid als hierboven omschreven voor te bereiden en je ook graag wilt dat ik de week van afscheid ten uitvoer breng, reken ik daar een vast tarief voor.
Je kunt er van op aan dat alle diensten en materialen die erbij komen kijken 1 op 1 doorberekend worden aan degene die je nalatenschap beheert. Je kunt hierbij denken aan de prijs van een baar en wade of kist, de laatste verzorging of begeleiding van een uitvaartondernemer, de huur van een locatie, de bloemen en de catering bijvoorbeeld. Ik werk volkomen onafhankelijk en ben wars van de gebruikelijke provisie constructies.
Waar je ook verzekerd bent, je bent vrij in de keuze van de onderneming die je vraagt je afscheid te verzorgen.
“Als stervende begint het bij een innerlijk weten dat sterker en sterker wordt – ‘ik ga sterven’ en de wens om bewust afscheid te nemen. Beetje bij beetje wil je oude pijn helen, verzoenen en vergeven, waarderen wat er is geweest, rijkdom overdragen, afhechten, loslaten, overgaan.”
Uit: Begaanbaar terrein, hoe rituelen het sterven kunnen verlichten.
Aan het woord is Carola Kruijswijk van Bureau Leefgetijden in Drempel Magazine (2018/2019)
INSPIRATIE
Terugkijkend kun je vaak zeggen dat iemand zijn stervensproces zo ‘gedaan’ heeft zoals hij geleefd heeft, vooral wanneer je kijkt naar de dynamiek van het leven of het temperament. Maar dat is achteraf. Op voorhand is de dood een gevreesd onderwerp. De meesten van ons kunnen het feit dat we zullen sterven, dat het leven zoals we het kennen een einde heeft, niet echt bevatten. Misschien aarzelen we daarom over belangrijke dingen, zoals het maken van een testament. Of om te bedenken tot welke prijs we in leven gehouden willen worden.
In dit kader geef ik je graag wat boeken mee waarin het onderwerp sterven én stervensbegeleiding niet geschuwd worden.
Waardig Einde – Linda Kavelin-Popov
Het boek Waardig Einde van Linda Kavelin-Popov is geschreven voor terminaal zieken, hun naasten – familie, vrienden en mantelzorgers en professionele zorgverleners die er helpende en krachtige inzichten uithalen over wat te zeggen en wat te doen tijdens de begeleiding van het stervensproces.
Op de drempel – Coen Verbraak
We moeten het hebben over “leren sterven”, zei René Gude tegen Coen Verbraak in 2014 in een interview. ‘Kijken in de ziel – op de drempel’, omvat uitgeschreven gesprekken van Coen met acht mensen die weten dat ze niet lang meer te leven hadden. Hoe gaan zij met hun doodsangst om? Een boek vol levenslessen.
Dood doet leven – Jeroen Terlingen
Het leven loopt vaak anders (af) dan je gedacht had. In ‘Dood doet leven’ verhaalt Jeroen Terlingen op een heel invoelende manier over het belang van gesprekken over de naderende dood, omdat het de levenskwaliteit in die laatste fase verhoogt. Hij pleit onder andere voor een zorgcoach, een ‘doula’ (Grieks voor dienende vrouw, maar dat kan in dit kader evenwel een man zijn uiteraard). Hierover meer onder Werkwijze.
OVER NICOLE
Ik ontwikkel me gaandeweg tot een end-of-life doula:
“Een doula in de laatste levensfase is een duizendpoot die een stervende bijstaat, steun en toeverlaat is voor naasten, medische dilemma’s overziet, de weg weet in de bureaucratie, thuis is in zingevingsvragen en weet wat het is om afscheid te nemen en te rouwen”
Uit: ‘Dood doet leven’ van Jeroen Terlingen, ik had het niet mooier kunnen verwoorden.
Dat is wat ik doe, dat is wat ik voor je kan zijn. En jij bent het beste te omschrijven als liefhebber van een natuurlijke omgeving en je bewust van je nalatenschap. Samen verkennen we de weg naar de dood.
CONTACT
Heb je vragen? Wil je in gesprek? Laat dan hier een bericht achter.